Քվանտային համակարգիչների զարգացումը բեկում է խոստանում մի շարք ոլորտներում՝ քիմիա, կենսաբանություն, բժշկություն։ Մասնագետներն ասում են, որ քվանտային համակարգիչները կկարողանան լուծել այնպիսի խնդիրներ, որոնք նույնիսկ մեր ժամանակի ամենահզոր սուպերհամակարգիչները չեն կարողանում հաղթահարել: Դրանք մշակվում են ՏՏ ոլորտի այնպիսի հսկաների կողմից, ինչպիսիք են IBM-ը, Microsoft-ը, Google-ը և Intel-ը:
Ալիխանյանի անվան ազգային գիտական լաբորատորիայի քվանտային ինֆորմացիայի խմբում հետազոտում են քվանտային համակարգիչները։ Տեսաբան, ֆիզիկոս Վարազդատ Ստեփանյանը պատմում է․ «Ընդհանուր քվանտային համակարգիչների վիճակը ամբողջ աշխարհում հետևյալն է. կան կոնկերտ համակարգեր, որոնք կարող են կոնկրետ խնդիրներ լուծել։ Բայց լիովին պարզ չէ, թե ինչպես պետք է այդ կոնկրետ խնդիրները կիրառել կյանքում։ Լիովին պարզ չէ, արդյո՞ք քվանտային խնդիրները կարող են լուծել իրական կյանքում հանդիպող խնդիրները»։
Քվանտային համակարգիչներն աշխատում են ալգորիթմներով։ Դրանցից ամենահայտնին, որը միշտ գործածում են քվանտային համակարգիչների արագությունը ցույց տալու համար, Շորի ալգորիթմն է, պատմում է Վարազդատ Ստեփանյանը։ Մանրամասնում է․ «Իրականում մի խնդիր, որը դասականորեն լուծել հնարավոր չէ շատ նորմալ ժամանակներում, եթե մենք փորձենք լուծել, կարող է տարիներ տևել, Շորի ալգորիթմն ավելի արագացնում է։ Դասական համակարգչով ապացուցված չէ, որ ինքը ինչ-որ սահմանափակում ունի։ Այս պահի դրությամբ դեռ ապացուցված չէ, որ արագ ալգրոիթմ կա, որը կարող է լուծել այդ խնդիրը»։
Քվանտային համակարգիչներ ստեղծելու միտքը տրվել է 1980 թվականին՝ Յուրի Մանինի կողմից։ Քվանտային համակարգչի առաջին մոդելը ներկայացվել է Ռիչարդ Ֆեյմանի կողմից՝ 1981 թվականին։ Փոլ Բենիոֆը տեսականորեն նկարագրում է այսպիսի համակարգիչ ստեղծելու հիմքերը։
Քվանտային համակարգչի անհրաժեշտությունն առաջանում է, երբ փորձում ենք ֆիզիկայի մեթոդներով հետազոտել բարդ բազմամասնիկային համակարգերը, ինչպիսին են, օրինակ՝ օրգանական, կենսաբանական համակարգերը։
Քվանտային համակարգիչները, քվանտային հաշվարկները նոր ձևավորվող քվանտային տեխնոլոգինաների երկրորդ սերնդի դեռ չիրագործված, բայց բավականին խոստումնալից բնագավառ են, որոնք, յուրացնելով միկրոաշխարհի քվանտային օրենքները և երևույթները, փորձում են ուժեղացնել հաշվարկային հաղորդակցային երևույթները՝ ստեղծելով նորերը։ Քվանտային համակարգիչները որոշակի խնդիրների դասի համար մշակած ալգորիթմներ ունեն, որոնք թույլ են տալիս առաձին խնդիրները բարձր էֆեկտիվությամբ լուծել՝ չնայած քվանտային մոտեցման գերակայությունը դեռ ապացուցված չէ պրակտիկայում։
Իմացաբանական հարցեր, որոնք առաջ է բերում քվանտային խճճվածության երևույթը․ տեսաբան-ֆիզիկոս Վահագն Աբգարյանը նշում է՝ պատկերացրեք համակարգ ունեք, որի մասին հասանելի ու թույլատրելի ինֆորմացիան տրված է, այն բաղկացած է մասերից, արդյո՞ք սա նշանակում է, որ եթե տրված է առավելագույն ինֆորմացիան, ապա հայտնի է համակարգի ենթամասերի մասին ողջ հասանելի ինֆորմացիան։ Երիտասարդ գիտնականները վստահ են՝ Հայաստանն ունի ահռելի մարդկային ներուժ, որը ճիշտ օգտագործելու դեպքում արդյունքներ կլինեն։ Կարծում են՝ այս պահին պետք է աշխատել, ոչ թե խոսել։
