2023 թվականի ամռան ամիսները մեկը մյուսի հետևից գերազանցում են կլիմայական ռեկորդները։ Նախ՝ աննախադեպ տաք հունիս, ապա՝ գրանցված ամենաշոգ ամիսը՝ հուլիսը: Ինչպես գրում է BBC-ին, օգոստոսին մեկ օրը բավական էր հերթական ռեկորդը գերազանցելու համար։
Եվրոպական կլիմայի Copernicus աստղադիտարանի տվյալների համաձայն՝ համաշխարհային օվկիանոսի մակերևույթի միջին օրեկան ջերմաստիճանը օգոստոսի 1-ին բարձրացել է մինչև շուրջ 21°C։
Սա ոչ միայն գերազանցում է 2016-ի նախորդ ռեկորդը՝ մարդկության պատմության մեջ ամենատաք տարին, այլև զգալիորեն բարձր է սեզոնին բնորոշ ջերմաստիճաններից։
Ի վերջո, սովորաբար համաշխարհային օվկիանոսները տաքանում են մինչև մարտ: 2016 թվականի մարտին էր, որ գրանցվել էր նախորդ գագաթնակետը։
«Այս ամենը շատ մտահոգիչ է։ Օգոստոսին նման ջերմաստիճանների դեպքում, ի՞նչ կլինի մարտին»,- ասում է Սամանտա Բուրջեսը՝ Կոպեռնիկուս կենտրոնի գիտնականներից մեկը:
Մարդկանց կողմից առաջացած կլիմայի փոփոխությունը հանգեցրել է նրան, որ մոլորակի ծովի մակերևույթի միջին ջերմաստիճանը ապրիլի կեսերից շատ բարձր է նորմայից, և Արկտիկայի և Անտարկտիկայի ռեֆլեկտիվ սառցե ծածկույթը սովորականից ավելի արագ է փոքրանում:
Այս ամենը տեղի է ունենում նախքան աճող Էլ Նինյո ֆենոմենի՝ Խաղաղ օվկիանոսում մակերևութային ջրերի ջերմաստիճանի բարձրացումը:
«Սարսափելի է, թե ինչ արագությամբ են փոխվում իրերը», — ասում է պրոֆեսոր Մայք Բերոուսը, ով ուսումնասիրում է Շոտլանդիայի ափերի ծովերը:
Օվկիանոսը առանցքային նշանակություն ունի կլիմայի համար, քանի որ այն ծածկում է Երկրի մակերեսի ավելի քան 70%-ը և կլանել է վերջին տասնամյակների գլոբալ տաքացման 90%-ը: Ընդամենը մի քանի տասնյակ մետր խորության վրա կուտակվում է այնքան ջերմություն, որքան Երկրի ողջ մթնոլորտում։ Որքան տաք է օվկիանոսը, այնքան ցածր է էներգիան կլանելու նրա կարողությունը և հարթեցնելու ամբողջ մոլորակի վրա ջերմաստիճանի աճը: Տաքացած օվկիանոսը ոչ միայն փոխում է մթնոլորտը՝ քամի, տեղումներ, օդի ջերմաստիճան, այլ նաև հանգեցնում է ստորջրյա էկոհամակարգի խափանումների։
«Դուք մտնում եք ջուրը, կարծես տաք լոգանքի մեջ եք», — Մեքսիկական ծոցում կատարված դիտարկումների մասին խոսելիս նշել է Քեթրին Լեսնեսկին ԱՄՆ-ի Օվկիանոսային և մթնոլորտային հետազոտությունների ազգային վարչությունից։
«Ֆլորիդայի ափամերձ ծանծաղուտային ժայռերի վրա կորալները զանգվածաբար սպիտակում են, և շատերն արդեն մահացել են»: Անցյալ շաբաթ Ֆլորիդայի ափերի մոտ ծովը տաքացել է մինչև 38.5°C։ Այս ջրերի սեզոնային նորման, ըստ կենտրոնի, 23°-ից 31°C է:
Ռեկորդներ են գրանցվել ոչ միայն Մեքսիկական ծոցում, այլ նաև Միջերկրական և նույնիսկ Հյուսիսային Ատլանտյան օվկիանոսում։ Մեծ Բրիտանիայի լողափերում հունիսին ջուրը 3-5°C-ով ավելի տաք էր, քան նորմալ:
«Ծովային շոգերը տեղի են ունենում ամենաանսովոր վայրերում», — ասում է Սամանտա Բուրջեսը։ Պատճառը վաղուց հայտնի է՝ մթնոլորտ ջերմոցային գազերի արտանետումները տաքացնում են մոլորակը։ Օվկիանոսը ժամանակավորապես կլանում է այս էներգիան, բայց այն ոչ մի տեղ չի անհետանում։
«Որքան շատ հանածո վառելիք են այրվում, այնքան ավելորդ ջերմությունը կլանվում է օվկիանոսի կողմից: Սա նշանակում է, որ այնքան երկար ժամանակ կպահանջվի այն կայունացնելու և նախկին վիճակին վերադառնալու համար»,- ասել է Բերջեսը:
Հետագայում դա միայն կվատանա: Էլ Նինյոն դեռ ամբողջ ուժով իրեն չի դրսևորել։ Ավանդաբար այն ձևավորվում է ավելի մոտ աշնանը և հաջորդ տարի հանգեցնում է տաքացման:
Սպասելով Էլ Նինյոյին, որը պատասխանատու է 2016 թվականին ջերմաստիճանի պատմական ռեկորդի համար, ՄԱԿ-ի Համաշխարհային օդերևութաբանական կազմակերպությունը թարմացրել է իր հնգամյա կանխատեսումը և 98% հավանականությամբ խոստացել է, որ 2023-2027 թվականներին միջին ջերմաստիճանը կլինի ավելի բարձր, քան նախորդ հինգ տարիների ընթացքում, և 2016 թվականի ռեկորդը կհաղթահարվի:
