Մուսալեռից Մուսալեռ


Մուսալեռցիները 2 անգամ են գաղթել հայրենի գյուղից, 1915թ և 1939 թվականներին: Մուսալեռի հերոսական ինքնապաշտպանական կռիվներին է մասնակցել նաև Արմավիրի մարզի Պտղունք գյուղի բնակիչ Պետրոս Քեսաբլյանը: 1947 թ հայրենադարձված հոր պատմությունները հիշել է ֆրանսիական անունը կրող 73-ամյա Ժոսեֆ Քեսաբլյանը:
Պտղունք գյուղի տունը Պետրոս Քեսաբլյանի համար երրորդ ու մնայուն տուն էր: Այժմ այնտեղ է ապրում որդու Ժոսեֆի ընտանիքը: Պետրոս Քեսաբլյանի առաջին տունը Մուսա լեռան լանջին գտնվող հարազատ Քաբուսիե գյուղում էր, որտեղ անցել էր նրա կյանքի մի մասը: Նա Մուսալեռան շուրջ 53 օրյա ինքնապաշտպանական մարտերի մասնակիցներից է եղել:
Պատմական աղբյուրները վկայում են, որ 1915 թվականի գարնանը երիտթուրքական կառավարությունը սկսում է Արևմտյան Հայաստանի հայերի բնաջնջումը: Հուլիսի 26-ին հրաման է տրվել տեղահանել Մուսա լեռան ստորոտի 6 գյուղերի հայությանը, որտեղ ապրել է ավելի քան 6000 բնակիչ: Քչերն են ենթարկվել հրամանին, մոտ 5000 սուետիահայեր բարձրացել են Մուսա լեռն ու պաշտպանվել, նրանց մեջ է եղել նաև Պետրոս Քեսաբլյանի ընտանիքը:
Մուսա լեռան վրա հերոսական ինքնապաշտպանական կռիվներ են տվել բոլոր՝ կին, երեխա: Պետրոսը 14 տարեկան երեխա է եղել: Ժոսեֆը հիշում է հոր պատմածներից, որ անգամ երեխաներն են գործ ունեցել զենքի հետ` բարութ են լցրել հրացանափողերի մեջ:
Լեռան պաշարման ժամանակ սովի մատնված մուսակլեռցիների համար հույսի շող է եղել ֆրանսիական նավի հայտնվելը, որ առաձիններից ըեսել են երեխաները, այդ թվում նաև Պետրոսը՝ բարձրանալով ծառի վրա նկատել են նավը ու աղաղակել այդ մասին:
Ֆրանսիական նավով հասել են եգիպտոսի Պորտ- Սաիդ նավահանգիստ: Ժոսեֆը պատմում է, որ հոր ընտանիքը 2 անգամ է բռնել գաղթի ճամփան, մեկը 1915 թվականին, մյուս՝ 1939թվականին՝ հաստատվելով Լիբանանի Այնճար գյուղումում, իսկ 1947 թվականին հայրենադարձվել են աևելայն Հայաստան: Պետրոս Քեսաբլյանը մահացել է 1985 թվականին, 84 տարեկան հասակում: Որդու կինը պահել է այն ամենը, ինչը կապված է սկեսրայրի հիշատակի հետ: Նա նկուղից բերեց Մուսալեռցիների փրկության Միջերկրական ծովի ժեռոտ ափին ֆրանսիական նավի գեղանկարը,որը պապին էր նվիրել թոռը և այն բանաստեղծությունները, որոնք գրել է Պետրոս հայրիկը: