Եղեռնից փրկության եւս մեկ հրաշք- պատմություն. 101- ամյա ծերունու հուշերը
Գիտա Էլիբեկյան
«Ռադիոլուր»-Թբիլիսի
Ցեղասպանությունը վերապրած Հարություն Մասումյանը արդեն 101 տարին է բոլորել. առողջ է ու առույգ. մի երազանք ունի` մի անգամ հայրենի Էրզրումը տեսնի: Օրերս նա Ռուսատանից վերադարձել է Թբիլիսի, որտեղ «Ռադիոլուրին» պատմել է, թե ինչպես է փրկվել 1915թ. Մեծ եղեռնից։
Հարոթյուն Մասումյանը մեկ տարեկան էր, երբ թուրքերը նրան ու հորը տարան մահվան դեմ հանդիման: Ճանապարհին հայրը հասկանալով, թե ինչ է սպասվում իրեն, բարուրած երեխային թողնում է թփերի մեջ` հուսալով այդպես մի գուցե փրկվի նա: Եվ իրոք, Հարությունը հրաշքով փրկվեց. թուրքերն արդեն իրենց գործն ավարտել հեռացել էին, նա թփերի մեջ քնից արթնացավ ու սկսեց լացել. «Թուրքերը հորս սպանեցին: Իսկ բարեկամս ինձ գտավ ու տվեց մորս. սա մեծ պատմություն է…», -պատմում է նա՝ թերթելով ընտանեկան ալբոմը:
Մայրը`Սաթենիկը, Հարությունին մեջքին է կապում ու չորս աղջիկների հետ անցնում գաղթի տանջալի ճանապարհը: Նա իր ողջ հարստությունը, ինչպես և շատերը հավաքել, փաթեթավորել էր, գրել էր անուն ազգանունը ու պահ տվել եկեղեցում, հուսալով որ հետ է վերադառնալու ու հետ ստանալու: Ճանապարհի համար մի քանի ոսկեդրամ էր վերցրել, որը թաքցրել էր փոքր աղջկա փեշի տակ:
Թուրքերը թեև բազմիցս կանանց ստուգում էին, սակայն ամեն անգամ բախտի բերմամբ փոքր աղջկան շրջանցում էին տարբեր պատճառներով: Ու այդպես ողջ ճանապարհին Սաթենիկը կարողանում է գոյատևել այս ոսկեդրամներով՝ դրանք փոխարինելով պանրի, մի կտոր հացի հետ։ Այդպես մայրը աղջիկների եւ որդու հետ հանում է Հալեպ։
Այստեղ Սաթենիկը Հարությունին և փոքր աղջկան պահում է կողքին, մյուսներին ստիպված որբանոց տանում: «Հինգ տարի էնտեղ ապրեցինք, ես քիչ մը արաբերեն էի խոսում: Հետո եկան անգլիացիները, ամերիկացիները և գաղթականներին ազատ ճանապարհ տվին: Մայրս էլ ընտրեց Կրասնոդարը, որովհետև այնտեղ ապրում էին իր բարեկամները, ովքեր հասցրել էին մինչև 1915 թվականը հեռանալ Էրզրումից»:
Հարությունն այնուհետև հաստավեց Թբիլիսիիում, այստեղից մեկնեց մասնակցելու Հայրենական մեծ պատերազմին: Բազմաթիվ շնորհակալագրեր, պատվոգրեր ու մեդալներ ունի: Վերջին 10 տարիներին ապրում էր Ռուսատանում, սակայն այսօր որոշել է կրկին տեղափոխվել Վրաստան:
101- ամյա ծերունին այսօր արդեն բացայհտում է իր երկարակեցության գաղտնիքը. «Ծխախոտ մի ծխեք, եթե ինձ կլսեք։ Հարությունից կանցնեք. ես չեմ ծխել, չեմ էլ հիվանդացել»,- ասում է։
Նա մի երազանք ունի` մի օր տեսնել Էրզրումը։
