Դժվար թե Վրաստանում գտնվի մեկը, ով կհերքի Հայոց Ցեղասպանության փաստը.Սլավա Մեզդոյան
Գիտա Էլիբեկյան
«Ռադիոլուր»-Թբիլիսի
Հայոց Ցեղասպանության մասին բազմաթիվ փաստեր ու վկայություններ կան նաև Վրաստանի արխիներում: Թեև դրանց որոշ մասն ուսումնասիրված է, այդուհանդերձ նյութերի մի մեծ պաշար վերհանելու անհրաժեշտություն դեռ կա: «Հայոց Ցեղասպանությունը 1914-18 թվականների վրացական պարբերականներում» ժողովածուն, որը մի քանի տարի առաջ կազմել է «Վրաստանի հայ համայնք» ՀԿ-ը, կարելի է համարել առաջին ուսումնասիրությունը: Այն ցույց է տալիս վրաց ժողովրդի վերաբերմունքը Թուրքիայում հայերի հանդեպ իրականացված ողբերգությանը:
Վրացական մամուլը հայերի Ցեղասպանության հարցը ուշադրություն կենտրոնում է ունեցել դեռ նախապատերազմյան տարվանից: Հայերի տեղահանություն, աքսորի ճանապարհ, հատուկ ճամբարներ. վրացական թերթերը հիմնականում օբյեկտիվ են մեկնաբանում. անդրադառնալով փաստին` նաև վերլուծում տեղի ունեցածը:
«հայերի ջարդերը եղել են 1914թ-ից մինչև 1918 թվականը. և վրացական բոլոր թերթերը ակտիվորեն գրում են դրա մասին…», -ասում է «Վրաստանի Հայ Համայնք» կազմակերպության համահիմնադիր Սլավա Մեզդոյանը:
«Մարդը պետք է նմանվի վայրի կենդանու, որպեսզի փակի աչքերն ու ականջները այն ահավոր դեպքերի վրա, ինչ տեղի էին ունենում: Իմ գրիչը թույլ է, որպեսզի կարողանա փոխանցել այն ողբն ու սրտի ցավերը, որոնք ես տեսա հուլիսի 11-ին Վանում»,-գրված է վրացական «Սախալխո փուրցելի» թերթի 1915թ լույս տեսած համարներից մեկում:
Ցեղասպանությունից մազապուրծ բազմաթիվ հայեր հաստատվում են աշխարհի տարբեր երկրներում, այդ թվում և Վրաստանում: Վրացական մամուլը անդրադառանում է ապաստանած փախստականներին մարդասիրական օգնություն ցուցաբերելու անհրաժեշտության, գաղթականների կարիքների համար տարբեր երկրների տրամադրած ու հանգանակված գումարները, սննդամթերքը, հագուստը բաշխելու մասին հարցերին:
«Օսմանների երկրում կրկնվեց 1894-1896թթ. հայերի կոտորածը: Բիթլիսում սպանվել և Տիգրիս գետն է նետվել 9000 հայ: 40.000-ը սպանվել է Կիլիկիայում: Որոշ շրջաններում բնակչությունն ամբողջությամբ աքսորվել է անապատները: Դրա պատճառն է Վարազդատի կարծիքով, թուրքերի վախը հայերից, հեղափոխության կասեցման փորձը: Այդ ամենը կատարվում էր ըստ երիտթուրքերի դիվանագիտության: Խալիֆա Գադժի-Գիլեշի, որը մուսուլմանների պաշտպանն էր, երկրորդ հրամանի համաձայն օսմանյան կայսրությունը պետք է զտվեր հայերից»-գրված է «Սաքարթվելո» (10 օգոստոսի, 1915թ «Սաքարթվելո» №65) թերթում:
«Վրաստանի Հայ Համայանք» ՀԿ հեղինակած «Հայոց Ցեղասպանությունը 1914-1918 թվականների վրացական պարբերականներում» ժողովածուն ժամանակագրական կարգով ներկայացնում է կարևորագույն տվյալներ. «սա մի հզոր զենք է վրացիներին իրենց իսկ մամուլում տպագրված փաստերը ցույց տալու համար, դրանով խոսել, պայքարել թուրք ադրբեջանական լոբբինգի դեմ»:
Սլավա Մեզդոյանի կարծիքով դժվար թե Վրաստանում գտնվի մեկը, ով կհերքի Հայոց Ցեղասպանության փաստը. «և միակ պատճառը Թուրքիայի ու Ադրբեջանի հետ ներկայիս հարաբերություններն են»:
«Վրաստանի Հայ Համայնքը» գործող մյուս հայկական կազմակերպությունների հետ այս տարի եվս դիմելու է Վրաստանի իշանություններին` ճանաչել ու դատապարտել 1,5 մլն. հայերի Ցեղասպանությունը:
