ԿարևորՀասարակություն

273 վարչական վարույթ՝ 70 ստուգման արդյունքում․ դեղատներում խախտումներ են հայտնաբերվել

Համավարակի և պատերազմի ժամանակ առաջ եկած մի շարք հանգամանքներ ստիպեցին, որ առողջապահության նախարարությունը գնա բացառության և թույլատրի չգրանցված դեղերի մուտքը երկիր։ Սա գերատեսչությունը գնահատում է որպես անհրաժեշտ, իսկ դեղագործության ոլորտի մասնագետները՝ անհրաժեշտ, բայց ռիսկային քայլ։

Այս ռիսկերի կողքին նաև տնտեսվարողների մոտ արձանագրված խնդիրներն են, որոնք, որպես վերահսկող կառույց, վեր է հանում առողջապահական և աշխատանքի տեսչական մարմինը։ Տարվա ընթացքում հարյուրավոր վարչական վարույթներ են հարուցվել։ Դրանք հիմնականում ժամկետանց, առանց դեղատոմսի դեղերին են վերաբերում։   

Նախ համավարակի, ապա պատերազմի ժամանակ  երկրում որոշակի դեղորայքի պահանջ առաջացավ։ Ներկրողներն այդ ժամանակ լուրջ խնդրի առաջ էին կանգնած և  չէին կարողանում ժամանակին ապահովել դրանց ներկրումը։ Տրանսպորտային կապերը խաթարված էին։ Առանց այդ էլ բարդացած ներմուծումը պարզեցնելու համար Կառավարությունը ժամանակավորապես կասեցրեց օրենքի այն կարգավորումը, որով արգելվում էր չգրանցված դեղորայքի մուտքը երկիր։ Առողջապահության նախարարը «Ռադիոլուրին» հայտում է, որ  չգրանցված դեղորայքի ներկրման արգելքի կասեցումը դեռ ուժի մեջ է։  

«Պատերազմի ժամանակ ևս մենք կիրառեցինք այդ հոդվածը, և երբ անհրաժեշտ լինի Հայաստանում ապահովել որևէ տեսակի դեղամիջոց, որի գրանցումը չունենք, մենք մշտապես այդ գործիքը ժամանակավոր կիրառելու ենք։ Մինչև դեկտեմբերի ամիսը դեռ գործում է որոշակի սահմանափակ տեսականու նկատմամբ»։

Որոշումը ժամանակի պարտադրանքով անհրաժեշտություն էր, բայց նաև բավականին ռիսկային՝ կարծում է ՀՀ միջազգային դեղարտադրողների ասոցիացիայի նախագահ Սամվել Զաքարյանը։ Չգրանցվածի դեպքում դժվար է վերահսկել ինչպես ջերմային պայմանների պահման, այնպես է պատշաճ տեղափոխման պայմանները։

«Չգրանցված դեղերի դեպքում պարզ չէ, թե ով է ուղարկել, ինչ պայմաններով, ինչ մեքենայով, սառցարան եղել է, թե ոչ, խոնավ էր, խոնավ չէր։ Իսկ դեղի հումքն այնպիսին է, որ խախտումների դեպքում կարող է դեղից միանգամից վերածվել թույնի։ Չգրանցվածների դեպքում դա է խնդիրը, որ չես կարող հետևել ընթացքին, և խնդիրների դեպքում չես կարող պատասխանատվության ենթարկել այն մարդկանց, որոնք պատասխանատու են։ Թվում է, թե լավ բան է արվել, բայց  դրա մեջ կան նաև մեծ ռիսկեր»։

Այս առումով փորձագետն առանձնացնում է հատկապես Վրաստանից ներկրվող դեղերը, որոնց նախապատվություն ենք տալիս հատկապես հաշվի առնելով մատչելի գները։

«Հիմնականում բերում են Վրաստանից, որտեղ 3 անգամ ավելի էժան է, նույնիսկ տեղը գիտեմ՝ կայարանի մոտ մի փոքր,  այս սենյակի չափ դեղատուն էր, բայց  պահեստը՝ հարյուր անգամ մեծ։ Եթե  Վրաստանից ներմուծում են, ու հայտնվում է դեղատներում, կարծում եմ՝ նույնն էլ կարող են փոստով առաքված դեղերը նույնպես հայտնվեն։ Ինչ վերաբերում է այս կարգին, կարծում եմ՝ դա պետք է շտապ կանգնեցնել  ու ըստ դրա՝ միջոցներ ձեռնարկել, որպեսզի ավելի մաքուր լինի այդ դաշտը, և կողմնակի, չգրանցված դեղեր չհայտնվեն»։

Մինչ փորձագետը հորդորում է խուսափել անհայտ ծագման և կասկածելի ճանապարհներով երկիր մտած դեղորայքից  ու դիմել բացառապես պաշտոնական ներմուծողին, նախարարն իր հերթին վստահեցնում է՝ ոչ միայն չգրանցված դեղերի մուտքն է վերահսկվում, այլև ժամկետանց և կեղծ։ Նախարարը հավաստիացնում է՝ գոնե ներկրման առումով որևէ ռիսկ չկա, սահմանային վերահսկողությունը շատ խիստ է, ասում է։ Դեղերի վերահսկողությունը Առողջապահական և աշխատանքի տեսչական մարմնի իրավասության ներքո է։ Այս կառույցը 2021-ին  վերահսկողության նպատակով մի քանի հարյուր վարչական վարույթ է հարուցել։

Տեսչական մարմնի դեղերի շրջանառության վերահսկողության վարչության պետի պարտականությունները կատարող Դավիթ Սայամյան․ «Դեղերի շրջանառության վերահսկողության վարչության և տարածքային կենտրոնների համապատասխան բաժինների կողմից ՀՀ տարածքում իրականացվել են համապատասխան ստուգումներ և վարչական վարույթներ ժամկետանց, չգրանցված, ինչպես նաև շրջանառությունը դադարեցված և հետ կանչված դեղերի վերահսկողություն։ Մինչ այս պահը տեսչական մարմնի կողմից իրականացվել է 70 ստուգում և 273 վարչական վարույթ»։

Խախտումները, որոնք հայտնաբերվել են  մանրածախ վաճառքով զբաղվող դեղատներում,  հիմնականում ժամկետանց դեղերի և դեղատոմսով բաց թողնման դեղերն առանց դեղատոմսի վաճառելու դեպքերին է վերաբերում։ Առհասարակ՝ դեղերի շրջանառությամբ զբաղվող ընկերությունները նախ պետք է լիցենզավորվեն և վերահսկվեն՝ արտադրությունից մինչև վաճառք։ Օրենքը սահմանում է նաև որոշակի պայմաններ ու պահանջներ դեղերի մատակարարման գործընթացը կազմակերպելու նկատմամբ։ 

Այլ կերպ ասած ՝ դրանք դեղերի պատշաճ բաշխման կանոններն են՝ «Ռադիոլուրի» հետ զրույցում մանրամասնեց  ԱՆ Դեղերի և բժշկական տեխնոլոգիաների փորձագիտական կենտրոնի Պատշաճ դեղագործական գործունեության բաժնի ղեկավար Մկրտիչ Շաքարյանը։  

«Դեղերի շրջանառության ոլորտն առանձնանում է նրանով, որ դեղերը սովորական ապրանքներ չեն, և մարդիկ՝ հիվանդները, որոնք օգտագործում են այդ դեղերը, ի վիճակի չեն գնահատելու։ Նույնիսկ փորձագետներն ի վիճակի չեն գնահատելու։ Այդ գնահատումը պետք է իրականացվի յուրաքանչյուր փուլում՝ ըստ պահանջի»։

Որքանով են դեղերի պատշաճ բաշխման պահանջները կատարվում․ դրա գնահատման նպատակով  ՀՀ-ում առաջին անգամ իրականացվել պատշաճ բաշխման գործունեության դիտարկում և  թերությունների շտկումից հետո  օրենսդրությամբ սահմանված կարգով դեղորայքի ներկրմամբ և իրացմամբ զբաղվող «Կուրացիո» ընկերությանը տրամադրվել է «Պատշաճ բաշխման գործունեության համապատասխանության» առաջին հավաստագիրը։Համաձայն դեղերի պատշաճ բաշխման կանոնների՝ արտադրությունից մինչև սպառում դեղորայքը պետք է համապատասխանի հաստատված պահանջներին։

«Դեղերի շրջանառության բոլոր փուլերում թե քաղաքականություն իրականացնող մարմինները, թե տնտեսվարող սուբյեկտները պետք է կարողանան տրամադրել  երաշխիքներ, որ դեղը ստեղծվել, արտադրվել և մատակարարվել է երկրում հաստատված պահանջներին համապատասխան»։

Արտադրությունից մինչև պահեստ, պահեստից մինչև դեղատուն, դեղատնից մինչև սպառող անվտանգության միջազգային կանոնների պահպանումը Հայաստանում փորձում են հնարավորինս խստորեն դիտարկել։ Բայց այս պարագայում կարևոր է նաև հենց տնտեսվարողների ու անձամբ դեղ գնողների զգոնությունն ու բարեխղճությունը։

Back to top button