Կոտորածից փրկված սեբաստահայերը սփյուռքում փորձում են պահպանել ազգային ինքնությունը․ «Հայկական հարց»

Սեբաստիայի նահանգում հայերի հանդեպ հալածանքներն սկսվում են դեռևս 1914 թվականին։ Դրանք զանգվածային կոտորածների են վերածվում 1915 թվականի հունիս- օգոստոս ամիսներին։

Ձերբակալվում և սպանվում են հայ հասարակական-քաղաքական գործիչները, մտավորականերն ու հոգևորականները։ Տղամարդկանց զորակոչի անվան տակ հեռացնում են իրենց բնակավայրերից և խումբ-խումբ կոտորում։

Կանանց, երեխաներին և ծերերին տեղահանության ճանապարհին են սպանում։ Նահանգի առանձին բնակավայրերում հայերը դիմում են ինքնապաշտպանության։

Առավել հիշարժան է Շապին Գարահիսարի ինքնապաշտպանությունը, որը անհավասար ուժերի և որևէ օգնության բացակայության պայմաններում դատապարտված էր պարտության։

Ինքնապաշտպանական ուժերը փորձում են ճեղքել թշնամու զորախմբերի պաշարումը, բայց քչերին է հաջողվում փրկվել։

Ջարդերից մազապուրծ եղած սեբաստահայերն ապաստանում են տարբեր երկրներում։ Նրանք փորձում են պահպանել ազգային դիմագիծն՝ ստեղծելով միություններ և կրթական հաստատություններ։

Թեմային է անդրադառնում Հայաստանի պատմության թանգարանի նոր և նորագույն պատմության բաժնի ավագ գիտաշխատող, պատմական գիտությունների թեկնածու Տիգրան Ղանալանյանը։ «Հայոց ցեղասպանությունը և Արևմտյան Հայաստանի ժողովրդագրությունը»՝ մաս 18-րդ։