Մեր ժողովրդի գրավոր հնագույն հուշարձանները 5-6-րդ դարերից մեզ հասած մագաղաթի պատառիկներ են:
Ամենահին ամբողջական ձեռագիրը 887-ին թվագրվող Լազարյան ավետարանն է, ամենամեծը՝ Մշո Ճառընտիրը՝ Մուշի Սբ. Առաքելոց վանքի ձեռագիրը, իսկ ամենափոքրը՝ տոնացույցն է: Մշո տոնական կամ Ճառընտիր։
