75 տարի առաջ՝ ինչպես երեկ․99-ամյա Միսակ պապի հիշողությունները Մեծ Հայրենականից
Արմավիրի մարզի Արաքս գյուղում է ապրում 99-ամյա Միսակ Վարդանյանը: Նա Մեծ Հայրենականի վետերաններից է: Մասնակցել է Հյուսիսային Կովկասի պաշտպանությանը, վիրավորվել ու 1943թ-ին զորացրվել: Պատերազմի տարիների հիշողությունները երբեք չեն խամրում, պատմում է՝ առանց շփոթելու իրադարձությունները: Համավարակի վտանգը նրան հետ է պահում շփումներից, զորահանդեսին ու բոլոր իրադարձություններին հետևում է հեռուստացույցով:
Հայրենական մեծ պատերազմի հաղթանակի 75-ի ամյակին նվիրված մոսկովյան զորահանդեսին Միսակ պապն այսօր հետևում է հեռուստացույցով, գիտի, որ Կարմիր հրապարակում զորահանդեսին մասնակցում է 75 զինվորից կազմված հայկական շարասյունը: Միսակ Վարդանյանը, չնայած պատկառելի տարիքին, ցանկացել էր ներկա գտնվել մոսկովյան զորահանդեսին, առողջությունը ներում է. «Ես մեծ հույս ունեի, կարող էի գնալ, բոլոր դեպքերում՝ ցանկություն ունեի»:
Թոռան հոգատարության ներքո ապրող պապիկը, որը 6 ամսից նշելու է 100-ամյակը, ցանկացած պահի, զինվորի ճշտապահությամբ, կարող է կրել մեդալներով զարդարված պիջակը և ներկայանալ, ինչպես հարկն է: Միսակ Վարդանյանը Հայրենական պատերազմ էր մեկնել 20 տարեկանում: Հայրենի Խնձորուտում հիմնական կրթություն ստանալուց հետո դերասանության վարպետություն էր սովորել Նախիջևանի հայկական թատրոնում: Միսակ պապը թարմացնում է հիշողությունը, 79 տարի հետ գնալով, պատմում է.
«1941թ հունիսի 21-ի գիշերը, երբ սկսվեց պատերազմը, մենք Մեղրի քաղաքի Շվանիձոր գյուղում էինք, մեր թատերական խումբը վերադարձավ Նախիջևան, հետո խումբը փակվեց ու եկանք տուն, որից հետո անմիջապես զինվորագրվեցինք պատերազմին: Ինձ տեղափոխեցին Երևան, սովորեցի գնդի դպրոցում, ստացա «ստարշի սերժանտի» կոչում, հետո մեկնեցինք ֆրոնտ, դասակի հրամանատարի տեղակալ էի»:
Լսելով պապի պատմությունը պատերազմական տարիների մասին՝ հաճելիորեն զարմացել էի․ չէր շփոթում աշխարհագրական տեղանունները, իրադարձությունների ժամանակաշրջանն ու հերթականությունը: Պատմում է այնպես, կարծես մի քանի տարի առաջ էր տեղի ունեցել:
Շարունակել է մասնակցել Հյուսիսային Կովկասի պաշտպանությանը, եթե պարտվեին, կկորցնեին Հայաստանը: Գիտակցաբար էլ գրոհել են, պաշտպանվել, բայց նահանջի տեղ չեն ունեցել: 1943 թվականին վիրավորվել էր, վիրավորվել էր նաև իր հրամանատարը՝ Դոնոս Կոստանյանը.
«Երբ 1943թ հունվարի 1-ին ստացանք հրամանը՝ հարձակում, ոչ մի նահանջ, անցանք հարձակման: Պատերազմի ժամանակ ռումբը պայթեց մեր առջև, հրամանատարիս ոտքը սրունքից կտրեց, կախվեց: Ես ոտքը վիրակապեցի, որ արնաքամ չլինի: Իմ վերքերը նրա համեմատության թեթև էին: Մինչև մայիսի 12-ը մնացել եմ հիվանդանոցում, հետո ինձ ճանաչեցին պատերազմի համար ոչ պիտանի»:
Պատերազմից հետո բախտ էր վիճակվել հանդիպել հրամանատարին, կրկին ընկերություն անել: Պատերազմի բովով անցած մարդը բարձր է գնահատում հաղթանակի արժեքը, ռազմաճակատից լուրերն իրենց էր հասել ռադիոյի միջոցով: Ռադիոյով էլ լսել էին մեծ հաղթանակի ու պատերազմի ավարտի մասին: 1945թ-ին Միսակ Վարդանյանն արդեն տեղափոխվել ու հիմնավորվել էր Հոկտեմբերյանի շրջանի Արաքս գյուղում, այնտեղ, որտեղ հիմա գտնվում է Սարդարապատի ճակատամարտի հուշահամալիրը:
«Դաշտում էինք, երբ լուրը ստացանք: Ռադիոն հայտարարեց, որ պատերազմն ավարտվել է: Մեր դիրեկտորն ինձ ուղարկեց 6-րդ սովխոզ գինի բերելու, ուրախությունից խմել էինք ու արբել»:
Արաքս գյուղում Հայրենական մեծ պատերազմում զոհվածների հուշարձան չկա: Միսակ պապը Մեծ հայրենականի զոհերի հիշատակին հարգանքի տուրք է մատուցում՝ հասնելով Արմավիր: Հաղթանակի օրը նա սպասված հյուր է Արաքսի միջնակարգ դպրոցում, բայց այս տարի կորոնավիրուսի պատճառով դպրոցները փակ էին, 99-ամյա վետերանը նույնպես զգուշանում է համավարակից, մնում է տանն ու հեռուստացույցով հետևում իրադարձություններին: