Ժնևում ՄԱԿ-ի Մարդու իրավունքների խորհրդի 4 3-րդ նստաշրջանում Հայաստանի առաջադրած և կոնսենսուսով ընդունված «Ցեղասպանության կանխարգելում» բանաձևը որակապես նոր քայլ է ցեղասպանությունների կանխարգելման օրակարգն ամրապնդելու ուղղությամբ, համոզված են Հայաստանի արտգործնախարարությունում։
Փորձագետների մի մասը ցեղասպանությունը դատապարտող այս փաստաթուղթը էական նշանակության է համարում, մյուսներն ավելի հոռետես են։
Ցեղասպանությունը դատապարտող ցանկացած բանաձեւ եւս մեկ անգամ միջազգային հանրությանը սթափեցնում և հիշեցնում է, որ այդ չարիքը գոյության իրավունք չունի։ Հերթական զգոնացնող ազդակը եկավ ՄԱԿ–ից։ Կազմակերպության Մարդու իրավունքների խորհրդում Հայաստանի նախաձեռնությամբ առաջադրված «Ցեղասպանության կանխարգելում» բանաձևին հավանություն է տվել 58 երկիր։
Այս փաստը հատուկ ընդգծում է ՀՀ ԱԳ նախարարի տեղակալ Արտակ Ապիտոնյանը.
«Նման լայնածավալ աջակցությունը վկայում է այն կարեւորությունը, որ հատկացնում է միջազգային հանրությունը ցեղասպանությունների կանխարգելմանը։ Բանաձեւը կոչ է անում ուշադրություն դարձնել մարդու իրավունքների զանգվածային խախտումներին, որոնք կարող են բերել ցեղասպանության»։
Հայաստանի կողմից ներկայացված բանաձևը ևս մեկ անգամ վերահաստատում է այն գաղափարը, որ անցյալում տեղի ունեցած ցեղասպանությունների արդարացումը կամ դրանց ժխտումը կարող են հանգեցնել նոր բռնությունների:
Բանաձևի թարմացված տեքստում մի շարք նոր դրույթներ կան։ Ընդգծվում է, որ ցեղասպանության վտանգ կա այն երկրներում, որտեղ զանգվածային կերպով խախտվում են մարդու հիմնարար իրավունքներն ու ազատությունները, այդ թվում, թիրախավորվում և հետապնդվում են էթնիկ, ռասայական, ազգային կամ կրոնական փոքրամասնությունները:
Շեշտվում է ցեղասպանությունների կանխարգելման օրակարգում քաղաքացիական հասարակության դերը։ Հատուկ ընդգծվում է կանանց և աղջիկների նկատմամբ բռնությունների կանխարգելման, հուշարձանների պահպանման և հուշարձանների, հիշատակի վայրերի պահպանության կարևորությունը։
Թուրքագետ Անդրանիկ Իսպիրյանը կարևորում է ՄԱԿ–ում նման բանաձեւի ընդունումը։
«Մեզ համար կարեւոր է բարոյական տեսանկյունից։ Ճանաչումն ու դատապարտումը կանխարգելիչ կարեւոր նշանակություն ունեն»,- նշում է Իսպիրյանը։
Ցեղասպանությունների կանխարգելման վերաբերյալ բանաձեւը պարտադիր ուժ չունի, պարտադիր ուժ ունի ՄԱԿ–ի կողմից 1948 թվականին վավերացված Ցեղասպանությունների կանխարգելման կոնվենցիան, որը, ցավոք, շատ դեպքերում չի պահպանվում՝ կարծիքը հստակեցնում է Կանադայում ՀՀ նախկին դեսպան, «Մոդուս Վիվենդի» կենտրոնի ղեկավար Արա Պապյանը․
«Ունենք կոնվենցիա, որը ստորագրած երկրների համար պարտադիր է , բայց այսօր մենք, ցավոք, տեսնում ենք ցեղասպանություններ։ Այս պայմաններում ի՞նչ կարող է անել այս բանաձեւը, որն ընդամենը հորդոր է»,-ասում է Պապյանը։
ՄԱԿ–ի բանաձեւում կարևորվում է նաև ժխտողականության դեմ պայքարի անհրաժեշտությունը, և, մասնավորապես, նախկինում գործած ցեղասպանությունների ժխտումը կամ արդարացումը համարվում է գործոն, որը կարող է նպաստել բռնությունների վերսկսմանը։
Այս հարցը վիճելի է համարում Արա Պապյանը՝ հիշեցնելով Փերինչեքն ընդդեմ Շվեյցարիայի դատական նիստը․ «Վիճելի հարց է, քանի որ Փերինչեքն էլ ասում է դա իմ խոսքի իրավունքն է»։
Ցեղասպանությունները կանխարգելելու լավագույն միջոցը դատապարտումն է, եւ նոր բանաձեւը, ՀՀ ԱԳՆ տեղակալի համոզմամբ, որակապես նոր քայլ է կանխարգելման օրակարգն ուժեղացնելու ուղղությամբ։
