Եթե Արմավիրի մարզի ծիրանի այգիներում բերքն արդեն հասունանում է և արտահանողներն արդեն այգիներում են, ապա Արագածոտնի մարզի Արտենի գյուղում դրա ակնկալիքը չունեն: Գարնանային ցրտահարությունը, տևական անձրևներն ու կարկուտը վատ են անդրադարձել բերքատվության վրա: Գյուղատնտեսական ապահովագրության պիլոտային ծրագրով Արագածոտնի մարզում հասանելի էր միայն հրդեհի ու կարկտահարության ռիսկից ապահովագրությունը, իսկ ցրտահարության դեմ կներդրվի 2021թ-ից
Արագածոտնի մարզի Արտենի գյուղը հարակից է Արմավիրի մարզի Արգինա համայնքին,որն աշխարհագրական դիրքով ավելի բարձր է Արտենիից և գտնվում է ցրտահարության սպառնալիքի տակ: Լսելով գյուղատնտեսական ապահովագրության պիլոտային ծրագրի մասին Արտենի գյուղի բնակիչ Մանվել Սահարյանը շտապել էր ապահովագրել 21 տարեկան ծիրանի այգին: Այգեգործը գնահատել էր ռիսկերը, նախալեռնային գոտում ծիրանի այգիները պաշտպանված չեն ցրտից ու կարկուտից: Գնացել էր և տեղեկացել, որ Արտենիում ապահովագրում են միայն հրդեհի ու կարկտահարության դեմ, իսկ ցրտահարության դեմ ապահովագրությունը նախատեսված է միայն Արմավիրի և Արարատի մարզերում.
«Ցրտահարության դեմ ապահովագրություն մենք չունեցանք, մենք շատ էլ դեմ ընկանք, նույնիսկ մարդիկ ուզում էին ոտի ելնեին: Դե, ընկնում ա նախալեռնային գոտի, Արգինան ունի ցրտահարության դեմ ապահովագրություն, Արգինան մեզնից ավելի հյուսիսային մաս ա ընկնում, բայց Արմավիրի մարզ ա: Մենք էլ դրանից ելնելով ուզում էինք, որ լիներ: Արգինայում հողեր կան, որ մեր Արտենիից անցնում ա դեպի հյուսիսային մաս, հասնում Արագածավան»:
Արտենի և Արագածավան համայնքներում ծիրանի այգիները շատ են, որտեղ բնակլիմայական պայմանների թելադրանքով բերքն ավելի քաղցր է և որակով, եթե եղանակը բարեհաճ է: Այս համայնքների այգիները երբեմն տուժում են ցրտահարությունից և գյուղացիները ցանկանում են, որ այգիներն ապահովագրեն նաև ցրտահարության դեմ: Մանվել Սահարյանը ծիրանի այգին ապահովագրել էր հիդեհի ու կարկտահարության ռիսկից, ապահովագրական 5 ծածկույթից ընտրել ամենաբարձրը՝ 1 հա-ի հաշվարկով 1 200 000 դրամ, որի 50 տոկոսը սուբսիդավորում է պետությունը: Մայիսի 3-ին այգին կարկտահարվել էր.
«Կարկուտը ժամը 4-անց կեսի կողմերն էր, համարյա 5-ն էր, քամախառը, սկզբից մի քիչ մանրոտ, հետո մեծցավ, ոնց որ ճիպոտեին ամբողջ այգին, ամբողջ թփերը սկսեցին փչանալ ու չորանալ, մինչև հիմա էլ ծառի վրա չորացած թփեր են»:
Ապահովագրող ընկերությանը տեղյակ էր պահել, որոնք եկել ու արձանագրել էին կարկտահրությունը, բայց վնասի գնահատումն իրականացվելու է ավելի ուշ:
Թեև Արտենիում այգիները հիմնականում վնասվեցին գարնանային ցրտահարությունից, բայց տեղ-տեղ ցուրտը շրջանցել էր, այդ թվում՝ Մանվելի այգին: Ասում է՝ լավ բերք էր ունեցել, ցրտահարությունից գրեթե չէր տուժել:
Հիմա այգետերը սպասում է ծիրանի հասունացմանը, որի ժամանակ կհաշվարկվի վնասի չափը: Գյուղատնտեսական ապահովագրության մեջ 10 տոկոսը չփոխհատուցվող գումար է: Արտենցի այգեգործների մի մասը տեղյակ չի եղել գյուղապահովագրությունից. «Ես չեմ տեսել գյուղապահովագրողներին, տեղյակ չեմ, չեմ էլ դիմել»:
Արտենիում ցրտահարությունը ազդեց բերքի վրա, իսկ տևական անձրևները սպառնալիք դարձան ծառերին, որի ժամանակ գլուխ բարձրացրեցին սնկային հիվանդությունները: Մոռանալով ցրտահարության ու կարկտահարության հասցրած վնասների մասին, գյուղացիներն ուշադրությունը սևեռվել էին ծառերը պահպանելու վրա, որպեսզի հաջորդ տարին բերքատու լինի: Անդրանիկ Հովհաննիսյան.
«Խելացի մասնագետներ են դեղ ծախողները, մենք պոկում տանում ենք ճյուղը, իրենք նշանակումներն անում են էդ բուժման համար, ծառերը լրիվ չեչոտել էր, լրիվ՝ տերևները, ցոգոլները»:
Հիմա ծառերը վերականգնման փուլում են, նորից սկսել են աշխատել, ինչն ուրախացնում է գյուղացուն. «Սնկային հիվանդություն էր, ծակոտկենն էր, բուժելուց հետո լավ է արդեն, նորմալացել է»:
«Բուժումներ ես 2 անգամ արդեն էրել եմ, դեմն առել եմ, իմ այգու համար եմ էրել: Ծառերը շատ խեղճացան, բայց նորից աչք ա բացել ծառը, նոր-նոր սկսել ա վերականգնվել»:
Ցրտահարության դեմ ապահովագրության ինչպիսի ծրագրեր կան, նախատեսվում է արդյոք ցրտահարության ռիսկի ապահովագրություն Արագածոտնի մարզի Արտենի և Արագածավան համայնքներում՝ Ռադիոլուրի հարցին գյուղատնտեսությունը ապահովագրողների ազգային գործակալություն հասարակական կազմակերպության կոորդինատոր, սպառողների շահերի պաշտպանության գծով պատասխանատու Շողեր Բարսեղյանը նշեց.
«Գյուղատնտեսական ապահովագրության սկիզբը դրվել է փորձնական ծրագրով, այսինքն՝ սա պիլոտային փուլ է, և պիլոտային փուլում ուսումնասիրություններ են իրականացվել, որոշվել է, որ պետք է ներդրվի հիմնականում այն մարզերում՝ գարնանային ցրտի ռիսկից ապահովագրությունը, որտեղ առկա է տվյալ ռիսկն ավելի շատ: Դրա համար ընտրվել են Արմավիրի և Արարատի մարզերը, բայց առաջիկայում մեր միջազգային խորհրդատուների կողմից, մեր գործակալության հետ համատեղ մշակվում է նաև այլ պրոդուկտների ներդրում, ինչպես նաև եղած պրոդուկտների, այդ թվում ծիրանի ապահովագրությունը գարնանային ցրտահարում ռիսկից նախատեսվում է իրականացնել նաև Հայաստանի բոլոր մարզերում, այդ թվում՝ Արագածոտնի մարզում»:
2021թ-ից ցրտահարության ռիսկի ապահովագրությունը հասանելի կլինի բոլոր մարզերում, ապահովագրության ժամկետը դեռ հստակ չէ, բայց նախատեսվում է սկսել սեպտեմբեր-հոկտեմբեր ամիսներից:
