Լուսինե Ավանեսյան
«Ռադիոլուր»-Ստեփանակերտ
Արցախի Վանք գյուղում այս շաբաթ հիշել են իրենց մեծ համագյուղացուն` Լեւոն Հայրապետյանին:
Նրա շնորհիվ Վանքը ճանաչելի դարձավ նաեւ օտարերկրացիներին, Գանձասարի եւ Խաչենագետի հմայքը բացահայտողների թիվն ավելացավ, իրենք՝ գյուղացիները, սկսեցին ապրել նոր, մինչ այդ անծանոթ միջավայրում:
Ինչ է փոխվել բարերարի մահից հետո արցախյան իրականություն դարձած հեքիաթում:
Վանքում ամեն ինչ հիշեցնում է Լեւոն Հայրապետյանի մասին:Գյուղի մուտքը զարդարում են առյուծները, նրա կառուցած շուկան է, կենտրոնական փողոցն ի վեր ձգվող արցախյան գյուղական նկարագրից առանձնացող շինությունները`դպրոցը, մանկապարտեզը, հիվանդանոցը, համայնքապետարանը, ոստիկանության շենքը, արվեստի դպրոցը: Նրա միջոցներով հիմնանորոգվել է Գնաձասար տանող ճանապարհը:
Հայրապետյանների ընտանիքը գյուղում հարգվածներից էր` Հասան-Ջալալյաններից են սերում, տան հարսը` ապագա բարերարի մայրը Գարեգին Նժդեհի զարմուհին էր: Հանգամանքների բերումով օտար ափերում հայտնված Լեւոն Հայրապետյանը կապը գյուղի հետ չէր կտրում. պատերազմից հետո այն առանձնահատուկ երանգ ստացավ: Դպրոցի նախկին տնօրեն Ֆլորա Բաղրամյանի խոսքով ծանր, անցումային շրջան էր, տուն չկար, որ պատըերազմում կորուստ չունենար: «Լեվոն Հայրապետյանը հայտնվեց ինչպես արեւը փոթորիկից հետո»:
Գյուղացիները հետո իմացան, որ պատերազմի օրերին էլ նա կռվող ժողովրդի կողքին էր՝ կազմավորվող բանակին աջակցելով: Հետո Գանձասարի վանական համալիրի վերանորոգումն էր, գյուղի վերափոխումը: «Գյուղը քաղաք դարձավ»,-ասում են վանքեցիները, որոնք այսօր էլ չեն հաշտվում թանկ կորստի հետ:
Համագյուղացու մահվանից մեկ տարի անց երախտապարտ վանքեցիները խաչքար են կանգնեցրել նրա հիշատակին, սամբոյի եւ ֆուտբոլի մրցաշար են կազմակերպել, վերակառուցել ֆուտբոլի գյուղական դաշտը: Սա բարերարի երազանքներից մեկն էր, որ կարողացան իրագործել: Շատ բան, սակայն, Վանքում այսօր կիսատ է. վերջին ծրագրերից` ռազմական ուսումանրանի շինարարությունը մնացել է կիսատ. Համայանքի ղեկավարի խոսքով աշխատանքները դադարեցված են:
Համարյա պարապուրդի է մատնված փայտամշակման կոմբինատը, որը աշխատանքով ապահովում էր նաեւ շրջակա գյուղերի բնակիչներին, այդտեղ հիմա ընդամնեը 45 մարդ է աշխատում:
Այսօր անխափան աշխատում եւ զբոսաշրջային տարածաշրջանում մոտ երկու հարյուր մարդու աշխատանքով ապահովում են երկու հյուրանոցներն ու ռեստորանային համալիրները: Զբոսաշրջության զարգացումը արհեստավոր վանքեցիներին սովորեցրել է նաեւ այդ բնագավառում հմտանալ`Խաչենագետի ափին փոքրիկ հանգստյան գոտիներ կազմակերպել, արցախցու օջախի համն ու հոտն ունեցող ուտեստներ պատրաստել զբոսաշրջիկների համար:
Սուսաննա Ղարախանյանը Վանք հարս էեկել Ստեփանակերտից:Ամուսնու հետ Գանձասար տանող ճանապարհին փայտաշեն տնակներում եւ թոնրատանը զբոսաշրջիկներին են հյուրընկալում: Ասում է, որ այդ ամենն իրենց հաջողվեց միայն Լեւոն Հայրապետյանի ծրագրերի շնորհիվ:
Եթե այսօր Վանքից հեռացող ընտանիք չկա՝ դա Լեւոն Հայրապետյանի շնորհիվ է՝ ասում է համայնքապետը։ Հպարտությամբ ասում է՝ ինն ամսում արդեն երեսուն ծնունդ ունեն՝ նաեւ բազմազավակ ընտանիքներում:
Վերջին տարիներին Վանքում ավելացել է չորրորդ եւ հաջորդ երեխա ունեցողների թիվը:Այդպիսի 42 ընտանիքն կա, հինգ տուն է կառուցվել, նույնքան էլ արդեն նախագծվել է:
